Cây mã đề là gì?
Mã đề hay còn gọi cách khác là “mã tiền xá”, xa tiền thảo có tên khoa học là Plantago asiatica. Là loài là cây thân thảo và là loại cây sống lâu năm. Đây là một loại cây có chức năng tái sinh, tái sinh bằng rất nhiều cách đặc biệt là bằng nhánh và có khi là bằng hạt, và đặc biệt thân cây có độ cao tầm 10 – 15 cm.
Ảnh minh hoạ
Là loại cây có thể dễ biết bởi phiến lá có hình dạng “thìa”, có khi lại có hình giống như hình quả trứng, lá có gân lại hình cung dọc theo đường sống lá và tất cả đồng quy ở ngọn và gốc lá.
Mã đề có vị ngọt, tính lạnh: tác dụng chính của loại cây này là chữa đái dắt, ho lâu ngày, viêm phế quản, dịch tả, lỵ và một số chứng bệnh khác đôi khi lại gây nhức mắt. Hoặc có triệu chứng đau mắt đỏ, nước mắt chảy nhiều, gây lợi tiểu, hoặc làm cho thanh phế hóa đàm… Bộ phận dùng làm thuốc: hạt mã đề phơi hay sấy khô gọi là xa tiền tử; toàn cây bỏ rễ phơi hay sấy khô gọi là xa tiền thảo; lá cây để tươi hay phơi hoặc sấy khô.
Thành phần hóa học có trong cây mã đề
Trong lá cây mã đề rất giàu canxi và có chứa rất nhiều khoáng chất chứa thành phần khác. Với 100g lá thì có chứa một lượng vitamin A tương đương với chất này trong củ cà rốt.
Toàn thân chứa một glucozit gọi là aucubin. Trong lá có chất nhầy, chất đắng hay các loại vitamin C, K yếu tố T. Trong hạt chứa chất nhầy, axit plantenolic.
Tác dụng của cây mã đề và các bài thuốc từ cây mã đề cho 15 chứng bệnh thường gặp:
1.Viêm cầu thận cấp tính
Để có tác dụng này, ta sử dụng bằng cách sử dụng mã đề, ma hoàng, thạch cao làm thuốc, đại táo có thêm quế chi và cam thảo 6g. Mỗi ngày phải sắc uống 1 thang thuốc.
2.Viêm cầu thận mạn tính
Kết hợp mã đề 16g, phục linh 12g, hoàng bá 12g, rễ cỏ tranh phải có đủ 1 lượng 12g, hoàng liên cần 12g, mộc thông cần 8g, trư linh 8g. Mỗi ngày nên sắc uống 1 thang.
Ảnh minh hoạ
3.Viêm bàng quang cấp tính
Mã đề 16g, hoàng liên 12g, phục linh cần 12g, hoàng bá đo một lượng 12g, trư linh sẽ có 8g, rễ cỏ tranh, mộc thông cần 8g, bán hạ chế và hoạt thạch . Mỗi ngày sắc uống thành 1 thang thuốc
4.Viêm đường tiết niệu cấp
Gồm 20g mã đề, 15g bồ công anh, 15g hoàng cầm, 15g lá chi tử , các loại khác như: kim tiền thảo, cỏ nhọ nồi, ích mẫu, rễ cỏ tranh và một vài gram cam thảo. Mỗi ngày sử dụng 1 thang thuốc nên cần sử dụng liên tục trong vòng 10 ngày.
5.Viêm bể thận cấp tính
50g mã đề tươi, 50g loại rễ cỏ tranh tươi, nửa kí cỏ bấc đèn tươi. Mỗi ngày chỉ cần sắc 1 thang thuốc uống 2 lần. Khoảng 5 – 7 ngày là được.
6.Sỏi bàng quang
30 gram mã đề, 30g loại rau ngư có tinh thảo (là một cái tên khác của rau diếp cá), kim tiền thảo. Mỗi ngày sắc 1 thang thuốc uống 2 lần. Uống liên tục trong 5 ngày.
7.Sỏi đường tiết niệu
Mã đề 20g và rễ cỏ tranh 20g, kim tiền thảo 30g. Mỗi ngày sắc uống 1 thang thuốc hoặc dừng uống, uống giống trà nghĩa là uống nhiều lần trong một ngày. Tham khảo thêm cách chữa bằng Kim tiền thảo.
8.Chứng bí tiểu tiện
Hạt mã đề 12g sắc uống được chia thành nhiều lần trong ngày, ta nên hoặc có thể kết hợp thêm khi uống là lá mã đề.
9.Đi tiểu ra máu
Lá mã đề 12g và lá ích mẫu 12g. Mang lấy giã nát, vắt lấy nước cốt uống.
Chữa chứng tiểu ra máu, cơ thể nhiệt ở người già: Hạt mã đề đem ra giã nát vụn cho đến khi thành bột, dùng khăn vải sạch thật sạch rồi bao vào, cho vào đấy 2 bát nước sắc còn một bát, bỏ đi bả , cho vào thành phẩm ấy 3 cốc hạt kê rồi nấu thành cháo để ăn lúc đói. Uống loại thuốc này nhiều có tác dụng làm mát người, hay có khi giúp mắt sáng hơn .
10.Làm lợi tiểu
Hạt mã đề 10g, cam thảo 2g, 600ml nước,sau đó sắc lấy 200 milit chia thành các phần làm 3 lần uống trong ngày.
11.Đẩy lùiho, tiêu đờm
Mã đề 10g, cát cánh 2g và cam thảo 2g. Mỗi ngày sắc uống một tháng.
Ảnh minh hoạ
12.Chứng phổi nóng và ho dai dẳng
Mã đề tươi 20g-50g rửa sạch sắc kĩ uống 3 lần trong ngày, uống nóng mỗi lần cách 3 giờ.
13.Viêm gan siêu vi trùng
20g mã đề, 40g nhân trần, 20g lá mơ, 20g chi tử 20g. Toàn bộ cây thái nhỏ sấy khô, pha như trà để uống, mỗi ngày uống 100-150ml.
14.Chảy máu cam
Dùng rau mã đề tươi thật tươi để phát huy tác dụng sau đó mang đi rửa sạch và giã nát thật nát. Cho vào đấy ít nước cho thật ẩm, rồi sau đó vắt thật kỹ rồi lấy nước cốt uống.
Người chảy máu cam nằm yên trên giường để gối cao đầu, bã của cây mã đề thì đem đắp lên trán để chữa bệnh, nếu máu cam chảy raquá nhiều ta cần dùngbông sạch cuộn tròn nút bên mũi chảy, uống thuốc khoảng vài ngày sẽ thuyên giảm.
15.Chứng chốc lở ở trẻ nhỏ
Dùng một nắm rau mã đề tươi mang rửa sạch và thái nhỏ cuối cùng là nấu và ăn cùng 100gam -150g giò để còn sống, ăn vài ngày trẻ sẽ khỏi.
Những lưu ý gì khi sử dụng cây mã đề ?
Tuy nhiên, người dân không thể sử dụng tùy tiện cây mã đề để giải khát. Loại cây này có một tác dụng đặc biệt đó là nó rất lợi tiểu. Tuy nhiên điều đó cũng mang lại tác dụng có khi không đáp ứng được cho người sử dụng.
Phụ nữ đang trong chu kỳ mang thai (nhất là trong 3 tháng đầu ) tuyệt đối không nên dùng nước mã đề uống vì điều này có thể dẫn tới sảy thai. Người thận yếu hay có thể là suy thận mạn tính đặc biệt tuyệt đối không nên dùng loại cây này với bất kỳ mục đích gì. Người khỏe mạnh, hay một người có sức khỏe bình thường hạn chế sử dụng nước mã để vào buổi tối bởi vì điều này sẽ làm ta dậy đi tiểu vào ban đêm.
