Phó thủ tướng Vũ Đức Đam sinh ngày 03 tháng 02 năm 1963 tại làng Cụ Trì, xã Ngũ Hùng, huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Ông lớn lên và theo học phổ thông ở quê nhà. Năm 1982, ông được Nhà nước cử đi du học tại Université Libre de Bruxelles, thành phố Bruxelles, Vương quốc Bỉ, hoàn thành năm 1988. Năm 1994, ông bảo vệ thành công luận án Phó Tiến sĩ Kinh tế chuyên ngành Kinh tế thế giới và Quan hệ kinh tế quốc tế tại Viện Kinh tế và Chính trị Thế giới. Trong những năm du học ở chấu Âu, ông học hỏi và thông thạo tiếng Anh, tiếng Pháp.
Phó thủ tướng Vũ Đức Đam được kết nạp Đảng Cộng sản Việt Nam vào ngày 19 tháng 02 năm 1993, trở thành đảng viên chính thức vào ngày 19 tháng 02 năm 1994. Trong quá trình hoạt động Đảng và Nhà nước, ông theo học các khóa tại Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, nhận bằng Cao cấp lý luận chính trị.
Tháng 11 năm 2007, Trung ương quyết định điều chuyển ông Vũ Đức Đam tới công tác ở tỉnh Quảng Ninh, tham gia Ban thường vụ Tỉnh ủy Quảng Ninh và giữ chức Phó Bí thư thường trực Tỉnh ủy tỉnh Quảng Ninh. Tại kỳ họp thứ 12 (kỳ họp bất thường) sáng 05 tháng 05 năm 2008, Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Ninh khóa XI đã bầu ông giữ chức Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh, thay cho người tiền nhiệm Vũ Nguyên Nhiệm nghỉ hưu. Ông đồng thời giữ chức Phó Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Quảng Ninh, phụ trách lãnh đạo hành pháp tỉnh Quảng Ninh những năm 2007 – 2010. Ngày 17 tháng 03 năm 2010, tại Hội nghị lần thứ 26 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh, Vũ Đức Đam được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Quảng Ninh với số phiếu tuyệt đối bởi tất cả các Ủy viên Ban Chấp hành Tỉnh ủy Quảng Ninh, thay thế Nguyễn Duy Hưng. Ông đồng thời giữ chức vụ Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh cho đến tháng 08 năm 2010.
Ngày 19 tháng 01 năm 2011, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 11 của Đảng Cộng sản Việt Nam, Vũ Đức Đam được bầu làm Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khoá XI. Ông công tác với vai trò lãnh đạo toàn diện tỉnh Quảng Ninh cho đến năm 2013, với mục tiêu phát triển kinh tế tỉnh ven biển.